فهرست مطالب

پژوهش های اعتقادی کلامی - پیاپی 10 (تابستان 1392)

مجله پژوهش های اعتقادی کلامی
پیاپی 10 (تابستان 1392)

  • 158 صفحه،
  • تاریخ انتشار: 1392/07/15
  • تعداد عناوین: 7
|
  • هادی عظیمی گرگانی* صفحات 7-28
    واژه Tolerance به معنای بی قیدی و رهاسازی است که متاسفانه معادل تساهل و تسامح تعبیر شده است. هستی شناسی، معرفت شناختی، اومانیسم، مدرنیسم و قرائت های مختلف از دین از مبانی مشروعیت بخشیدن به تساهل و تسامحی است که مورد ادعای پاره ای از متفکران غربی است. با این بیان، اهمیت بحث درباره این موضوع روشن می شود؛ زیرا اولا این واژه هیچ شباهتی به تسامح و تساهل دینی ندارد و ثانیا مبانی آن، یارای مشروعیت بخشیدن به آن را ندارد. با توجه به آنکه پاره یی از متفکران اسلامی در صددند تا نوعی پیوند میان این واژگان برقرار سازند و به آن، صبغه شرعی بدهند بحث، در مورد مبانی این واژه و بیگانه بودن آن از مبانی شرعی و دینی ضروری است. اهمیت بررسی در این مورد، بدان علت است که مکاتب دوران مدرنیسم با مدد سکولاریسم، بر این باورند که اصلی ترین مبانی اومانیسم، تسامح و تساهل است و نتیجه می گیرند که با مبانی تعالیم ادیان آسمانی پیوند خورده است. از دست آوردهای این تحقیق، میتوان به اثبات تضاد میان این مبانی و اصول شریعت اشاره نمود و دیگر اینکه اصول اسلامی به هیچ وجه تساهل به معنای پذیرش عقاید، رفتار و فرهنگ غلط و تسامح به معنای مدارا کردن با زورگویان و حق ستیزان را تجویز نمی کند. آموزه های دینی تسامح و تساهل را به صورت مشروط و محدود، مشروع دانسته است. تسامح اسلامی به معنای همزیستی مسالمت آمیز با پیروان سایر ادیان الهی و رافت اسلامی نسبت به خطاکاران با هدف ایجاد تنبه و ارشاد است. تسامح دینی به معنای چشم پوشی از حقوق شخصی و مسائل فردی است و به هیچ وجه در حقوق اجتماعی و حاکمیت الهی جایگاهی ندارد.
    کلیدواژگان: هستی شناسی، اومانیسم، معرفت شناختی، تساهل، تسامح
  • قدرت الله قربانی* صفحات 29-50
    انسان شناسی عرفانی از مهم ترین ویژگی های اندیشه مولوی در مثنوی معنوی است. از این رو یکی از تلاش های او بررسی دو بعد اساسی مادی و معنوی انسان، بالاخص بعد روحی و معنوی و تاثیر آن در آینده و سرنوشت وی است. به همین دلیل مولوی انسان را بواسطه داشتن صفاتی چون عقل، اختیار، آزادی و عشق از دیگر موجودات امتیاز می دهد و این را نشانه عظمت وی در جهان هستی دانسته و او را اشرف مخلوقات و خلیفه خدا می داند که یکی از ویژگی های اساسی وی کمال جویی است. در انسان شناسی عرفانی مولوی، انسان کامل، بالاخص با نظر به ویژگی های کمال جویی انسان، مرکزیت می یابد. از این رو او ابعاد گوناگون وجودی، معرفتی، اخلاقی، سیاسی و اجتماعی انسان کامل را بررسی می کند. از جهت وجودی، انسان کامل کسی است که به کمال حقیقی نائل شده، فانی در حق، باقی به حق، بی نیاز مطلق از غیر، دارای قدرت تصرف در جهان، صاحب مرتبه وساطت و شناخت، و دارای حق و وظیفه دستگیری و نجات بشر است؛ چرا که به امر حق می تواند در سرنوشت آدمی دخالت کند. از جهت معرفتی قوای شناسائی او به تکامل رسیده، از حکمت و عقل بحثی گذشته و به عقل شهودی و کلی رسیده، به اسرار الهی رسیده است. و نیز در چهارچوب معیار های شریعت گام در طریقت الهی نهاده تا به حقیقت نهایی رسیده است. از این رو موفق به رهبری و هدایت آشکار و نهان در قالب نبوت، ولایت و امامت در هر زمانی است تا واسطه فیض حق با خلق باشد و آنها را به سعادت حقیقی برساند.
    کلیدواژگان: انسان کامل، روح، بدن، کمال جویی، حق، اختیار، اوصاف وجودی، اوصاف معرفتی، شریعت، حقیقت، ولایت، فیض حق
  • خدابخش اسدالهی* صفحات 51-70
    ارائه دین اسلام به شکلی نو، پویا و جذاب همواره منتهای تلاش و کوشش اندیشمندان و صاحب-نظران جهان اسلام بوده است. در این میان، نقش عارفان بزرگ مسلمان به ویژه «عین القضاه همدانی» که به واسطه تجربیات ذوقی و شهودی و با توسل به آیات، احادیث و روایات اسلامی، حقایق و دقایق مهم و برجسته ای برای دین مبین اسلام قائل اند، شایان توجه است.
    این تحقیق که به روش کتابخانه ای و اسنادی تدوین شده، پس از مقدمه، به پنج قسمت با پنج مولفه اصلی تقسیم شده است. در مولفه «شهادت»، سالک توصیه می شود «لا اله» را واگذارد و به حقیقت «الا الله » برسد. در مولفه «نماز»، ضمن تقسیم آن به «نماز خدا با بنده» و «نماز بنده با خدا» تاکید شده که در نماز نوع دوم، بنده با شروطی نظیر توجه به نیت، تامل در اسرار فاتحه-الکتاب، طهارت ظاهری و باطنی به راز و نیاز با معبود بپردازد. در مولفه سوم نیز «زکات» به گنج رحمت الهی تعبیر شده که از سوی پیامبران الهی به خاصان می رسد. در رکن «روزه» هم، تنها روزه جان و معنی به حق تعالی اختصاص یافته و افطار آن نیز لقاء الله معرفی شده است. در رکن پنجم نیز، تاکید شده که حج راستین از هر گونه جهات مبراست و راه حق نیز در یک قدمی دل قرار دارد. نهایت اینکه، طبق تعالیم عین القضاه، مومنان ضمن رعایت ظاهر شرع، با توجه و غور در باطن اعمال، باید تسلیم قلبی و ایمان کامل خود را به معبود نشان دهند و به گونه ای او را ستایش کنند که گویی او را می بینند.
    کلیدواژگان: ارکان پنج گانه اسلام، عین القضاه همدانی، ظاهر، باطن
  • محمدحسین فاریاب* صفحات 71-92
    مسئله حدوث و قدم زمانی عالم، پرسش از آن است که آیا عالم از ازل موجود بوده یا آنکه ابتدای زمانی داشته است؟ این مسئله از دیرباز مورد بحث میان عالمان مسلمان و غیر مسلمان بوده است. این تحقیق به بررسی تاریخی این مسئله در تاریخ علم کلام و با تکیه بر نظریات مهم ترین متکلمان مکاتب مختلف مسلمان می پردازد. به نظر می رسد، پیشینه بحث از این مسئله به دوران یونان باستان برگشته، در تاریخ علم کلام نیز این مسئله از همان آغاز پیدایش این علم مطرح بوده است. اگر چه تصور می شود، متکلمان یکصدا بر حدوث زمانی عالم تاکید کرده اند، واکاوی تاریخی این مسئله بیان گر رویکردهای مختلف متکلمان در این خصوص است.
    کلیدواژگان: حدوث، قدم، حدوث و قدم زمانی، تاریخ کلام، متکلمان
  • سیدمعصوم حسینی* صفحات 93-112
    دگرگونی اندیشه ها و عقاید لازمه تفکر انسان است که اگر معیار معینی نداشته باشد، این دگرگونی می تواند همچنان ادامه پیدا کند.
    هنوز چند دهه از پیدایش دین اسلام نگذشته بود که اختلافات درون دینی آغاز شد و تشخیص فرقه و مذهب صحیح از غیرصحیح کار دشوار بود. لذا نیاز به تدوین علم فرق و مذاهب احساس شد تا بتوان اسلامی بودن یک فرقه را به راحتی تشخیص داد. عوامل مختلفی در پیدایش فرق و مذاهب نقش داشته اند که می توان به تعصب های کور قبیله ای، بدفهمی و کج اندیشی، منع از تدوین حدیث، اجتهاد در برابر نهی، و... را نام برد. در ادامه به تاریخچه پیدایش فرق و مذاهب در ایران پرداخته شد و عواملی مانند؛ ناآگاهی و خردگریزی، باورهای غیرمبین، تکلیف گریزی و نابسامانی های اجتماعی و اقتصادی در شکل گیری فرق در ایران نقش داشته اند.
    کلیدواژگان: فرق، مذاهب، شناخت، اسلام، ایران
  • صدیقه بحرانی، زهره زمانی*، محسن مکارم، افشین ایجی نژاد فرد صفحات 113-140
    در برخورد با عرفا، حداقل دو نگرش افراطی و تفریطی وجود دارد. برخی سخنان آنها را چون وحی منزل می دانند و گاهی تنها دلیلشان بر یک ادعا سخنی یا بیت شعری از یک عارف است. برخی نیز به شدت با آنها مخالفت کرده و عرفایی مانند مولوی، حافظ،عطار و... را مورد توهین و انکار قرار داده و دلیل خود را برخی روایات وارده در مذمت صوفیه دانسته اند. این نوشتار در پی پاسخ این پرسش است که آیا ملتزم بودن به سخنان و بینش اهل بیت(ع) مستلزم کنارنهادن بخش عظیمی از میراث ایرانی- اسلامی است؟ آیا محتوای سخنان عرفا در کلام اهل بیت(ع) سابقه ای دارد؟ اهمیت و ضرورت بررسی این مساله از آنجاست که از سویی بحث روز است و مورد اختلاف مراجع معاصر و از سویی نه بی توجهی به سخنان اهل بیت(ع) قابل قبول است و نه کنار نهادن بخش عظیمی از میراث ایرانی- اسلامی کار آسانی است. هدف این نوشتار بررسی احادیث صادره از اهل بیت(ع) و بررسی میزان انطباق آنها با اهم سخنان عرفاست و در پایان پس از بررسی و انطباق سخنان اهل بیت(ع) با احوال و مقامات عرفانی با روش کتابخانه ای و توصیف و تحلیل داده های مطالعاتی نتیجه گرفته ایم که بیشتر سخنان عرفا با معارف اهل بیت(ع) مشترک است و در نتیجه قابل قبول و استفاده است و روایات وارده از سوی اهل بیت در مذمت صوفیه ناظر به انحرافات وارد شده در این جریان فکری است.
    کلیدواژگان: حالات، مقام، عرفان، اهل بیت(ع)
|
  • Hadi Azimi Garekani* Pages 7-28
    Tolerance means insouciance and relaxtion that unfortunately is expressed to Easy-Making And Coping.Ontological epistemological humanism modernism and the various interpretations of religion to legitimize the principles of tolerance which is claimed by some Western thinkers. It is important to clarify this issue because first this worid is not the same to Easy-Making And Coping and secondly it is not enough evidence.As the Islamic scholars want to connect to these words it is necessary to discuss the evidence. This discussion is important because modernism and secularism in schools think that the main reason for humanism is Easy-Making And Coping and consequently with the heavenly teachings are linked. The results of this study the contrast between this evidence and religion and that the Islamic principles do not believe that Easy-Making is accept false ideas and Easy-Making is to cope with the strong. the religion Easy-Making And Coping accepted limited and conditional. Easy-Making means tolerance for the peaceful coexistence of religions and Easy-Making means ignore individual rights and no place in social rights and divine.
    Keywords: ontology, humanism, epistemological, easy, making, coping
  • Qodratullah Qorbani* Pages 29-50
    Mystical anthropology is one of the most significant virtues of Mowlavi's thought in his famous book, Mathnavi. Hence, one of his attempts is to study two human's material and spiritual dimensions and their effects. Mowlavi distinguishes human from other beings due to his/her virtues like reason, freedom, freewill and love, and considers for him/her a high position and as the most noble creature and God's caliphate that seeking perfection is one of his/her basic tendencies. In Mowlavi's mystical anthropology perfect human finds central place due to his/her higher virtues. Mowlavi studies perfect human from ontological, epistemic, moral, political and social aspects. From ontological aspect, he/she is who has get the final real perfection, and can guide people, and from epistemic one, has completed his/her faculties and passed discursive philosophy and reached intuitive one. Also, he/she has traveled to divine paths in order to get last reality, and hence, has achieved to guide people in the form of Prophethood, Imamate, Mystical Guardianship in every time and can be as divine intermediary.
    Keywords: Perfect Human, Spirit, Body, Seeking Perfection, Ontological Aspects, Epistemic Aspects, Religion, Reality
  • Khodabakhsh Asadollahi* Pages 51-70
    Islam provides a new way, a dynamic and engaging the best efforts of scientists and scholars of Islam is greater In the meantime, the great Muslim mystics, especially Eynolqozat Hamadani Through that experience, intuitive and appealing hobby verses, Hadiths and Islamic traditions, important facts and moments leading to relegate Islam. After the introduction of the study, the main component is divided into five sections and The library and documentation methods developed. Component of the "witnesses", the seeker is advised "La ilaha" give up and tell the truth 'Ellallah' reach. The prayer component stresses The second type of prayer, a slave with the provisions of such intention, reflection, prayer Book of Secrets, The Secret of inward and outward purity and the need to engage with God. The third component of the "Poorrate" the treasure of Divine Mercy interpreted It appears that the prophets of God gentlefolks. The element "Fast", the only means to-day life and dedicated to God It also introduced the visage of God and breakfast. The fifth pillar is also emphasized Pilgrimage is truly innocent of any directions And is located right in the heart of a step. Finally, the According to the teachings Hamadani Muslims Must give full faith in your heart and God will show. And so they praised him See if he.
    Keywords: Five Pillars of Islam, exoteric aspect, interior, Eynolqozat Hamadani
  • Mohammad Hossein Faryab* Pages 71-92
    he issue of temporal eternity and coming into being of the universe deals with the question whether the universe existed from the pre-eternity or has had a temporal beginning, which have long discussed by Muslim and non-Muslim. The present paper conducts a historical analysis of the issue in the history of theology with emphasis on views of the most famous theologians from different schools. It seems that the history of this issue dates back to ancient Greece and it has been discussed in the history of theology since its beginning. Although it is thought that theologians have unanimously emphasized on the temporal coming into being of the universe, the historical reanalysis of the issue shows theologian's different approaches in this regard.
    Keywords: coming into being, eternity, temporal coming into being, eternity, history of theology, theologians
  • Seyed Masum Hosseini* Pages 93-112
    if you not specisy the criteria changes tfkransan thought necessary havqayd con bashd my continued hnzchnd decades had passed since the addvent of Islam the veligion that beg an between veligous sects the correct diagnoss was incorrect kardshvar.There sore we need to developscience thsas.vmzanb disserent Islamic sects easily recognizea able.There are Various sactors that can contribute to prejudice Drpydaysh disserent vmzanb blind tribal misunderstanding vkj thinking of compiling hadith prohibition against the letter ant the name ofijtinad.The sollowing sactore were considered in the history vmzanb disserent beliess as nonexpressed aversion task vnabsamany uncoscious wisdow of social and economic change in Iran had a role in shaping.
    Keywords: Peams – Doctrins_Recognition – Islam_Iran
  • Sedighe Bahrani, Zohre Zamani*, Mohsen Makarem, Afshin Eiji Nezhad Pages 113-140
    Confronting the mystics, there emerge two extremes, one considering their words as revelations presenting, as proof, a single quoted verse or aphorism and some fiercely resisting them justifying their position by traditions cited against Sufism and the other opposite them severly and deny and result mystics such as Molavi, Attar, Hafez and… and justify their position with some the aphorisms made by the Ahle Beyt (A.S) in scorning of Sufism. This essay try to answer this question: does following of Ahle Beyt necessitate neglecting a lot of Irani-Islamic inheritance? Or we can find similar thought in the aphorisms made by the Ahle Beyt(A.S).Since this question is up to date and disputed the importance of this question Increace because not neglect of the aphorisms made by the Ahle Beyt(A.S)is acceptable nor laying aside a lot of Irani-Islamic inheritance is correct. The purpose of this essay is investigation of the extend of conformity between the aphorisms made by the Ahle Beyt(A.S) and mystic states and positions then conclude that a lot of mystic words conform with the aphorisms made by the Ahle Beyt(A.S) and the words uttered by mystical and Household signify mostly, a common point of view and they can be relied upon and the narration ascribed to the Ahle Beyt cited in opposition to Sufism are indicative of the deviation occasionally occurring in Sufism..
    Keywords: States, Position, Mysticism, the Ahle Beyt (A.S)